Spataders, ook aderspat of varices genoemd, zijn aders die abnormaal uitgezet zijn. Dit probleem doet zich doorgaans in de benen voor.
In de benen bevinden zich diepe aders (tussen de spieren) en oppervlakkige aders (in het onderhuidse vetweefsel). Er zijn twee oppervlakkige hoofdaders in elk been. De grootste (Vena Saphena Magna) loopt van de binnenenkel langs de binnenzijde van onder- en bovenbeen om ter hoogte van de lies in de diepe ader (Vena Femoralis Communis) te eindigen. De kleinere (Vena Saphena Parva) loopt van de buitenenkel via de kuit en mondt ter hoogte van de kniekuil in de diepe ader (Vena Poplitea) uit. Andere rechtstreekse verbindingen tussen de oppervlakkige en diepe aders noemen we “perforanten”. In normale omstandigheden stroomt het zuurstofarme bloed van beneden naar boven en van oppervlakkig naar diep richting het hart. Om dit in goede banen te leiden bevinden er zich een soort van “terugslagkleppen” in zowel de diepe als de oppervlakkige aders.
Wanneer deze klepjes niet meer goed afsluiten, zal het bloed de verkeerde richting uit beginnen te stromen, met de zwaartekracht naar beneden toe. Situeren de lekkende kleppen zich in de oppervlakkige aders, dan spreken we van oppervlakkige veneuze insufficiëntie. Dit manifesteert zich door zichtbare kleinere of grotere uitgezette aders of dus spataders. Doet het probleem zich in de diepe aders voor, dan spreken we van diepe veneuze insufficiëntie, die zich vaak vooral kenmerkt door zwelling van de benen en pas in een latere instantie aan de oppervlakte zichtbaar wordt.
Familiale aanleg, zwangerschap en staand werk zijn factoren die het ontstaan van varices in de hand kunnen werken.